ایرج افشار
در طی ۸۵ سال عمر گرانمایه‌اش بزرگترین خدمات را به فرهنگ ایران انجام داد و منشا ابتکارات سودمند و گوناگون شد و یک‌تنه از عهده سامان دادن کارهایی برآمد که حتی چند دانشمند برجسته و فعال مجموعا از عهده آنها برنمی‌آمدند.
اگر بگویم که استاد ایرج افشار از آغاز قرن بیستم مجموعا بزرگترین خدمات را به فرهنگ ایران انجام داده است به هیچ وجه مبالغه‌ای در آن نیست، بلکه این قضاوتی است که پس از تأمل کافی در خدمات او به ایران و مقایسه آنها با آنچه دانشمندان و فرهنگ‌پروران دیگر ایران در همان مدت انجام داده‌اند برای من حاصل شده.
افشار برای نخستین‌بار فهرست کتاب‌های فارسی را با اصول علمی کتابشناسی در سال ۱۳۴۲ منتشر کرد. اقدام به انتشار مجلدات فهرست مقالات فارسی… از ابتکارات اساسی افشار بود.
افشار را همچنین باید پدر واقعی کتابشناسی در ایران محسوب داشت… دانشمندی که این علم را در ایران رونق بخشید و مثال‌های متعدد از ثمرات این علم را… به وجود آورد افشار بود.
از اقدامات دیگر افشار تاسیس نشریه فرهنگ ایران‌زمین… بود.
افشار بر اثر ممارست در مطالعه نسخ خطی بخصوص پس از درگذشت… زنده‌یاد محمدتقی دانش‌پژوه به عنوان نسخه‌شناس طراز اول ایران شناخته شد.
کثرت کتاب‌هایی که افشار به تحقیق و طبع آنها پرداخته یا مشوق طبع آنها بوده و عده مقالاتی که به قلم آورده موجب شگفتی فوق‌العاده است.
چگونه افشار توانست یک‌تنه کار چندین دانشمند و مدیر فعال را انجام دهد سوالی است که پاسخ آن برای من به‌درستی معلوم نیست، جز آنکه پشتکار معروف مردم موطنش یزد و ایران‌دوستی عمیق او و شوق آموختن و آموزاندن و هوش و کیاستی سرشار نباید بی‌تاثیر بوده باشند.
بخارا، شماره ۸۱، خرداد و تیر ۱۳۹۰
لینک کوتاه:
