۷ مهر ۱۴۰۰ | متفرقه

پیر لکوک

دکتر سلین ردار،
ترجمۀ دکتر سحر وفایی تاج‌خاتونی

تنوع حوزه­‌های مورد علاقه پیر لکوک در زمینه وسیع مطالعات ایران­شناسی از کتابنامه وی مشهود است. علاوه بر ایران باستان که در کانون توجه اوست و نیز مطالعات مربوط به ادوار بعد، لکوک همچنین به بررسی و مطالعه ایران مدرن و معاصر دلبستگی دارد. در قلب این ادوار وسیع تاریخی، پیر لکوک علاقه خود را بیشتر بر مطالعه متون با تکیه بر جنبه­‌های زبانی، متن­‌شناختی و خط­‌شناسانه معطوف نموده و فهرست کتابها و مقالات او شاهدی است بر این مدعا: کتیبه­های ایران هخامنشی، برگردان از فارسی باستان، عیلامی، بابلی و آرامی (۱۹۹۷)، اثری که با وجود گذشت تقریبا بیست سال از انتشار آن همچنان مرجع است، و همچنین تحقیقات وی در مورد گویشهای امروزی: گویش سیوند (۱۹۷۹) و تحقیقاتی در باب گویشهای کرمان (۲۰۰۲).

عشق پیر لکوک به زبانهای گوناگون از مرز­های ایران نیز فراتر می­رود. کتابخانۀ شخصیِ بزرگ وی که مملو از کتابهای روش­ یادگیری زبانهای متفاوت می‌باشد – از اسپانیایی و چینی گرفته تا سواحیلی – گواه این مطلب است.

لکوک پیش از روی آوردن به زبانهای ایرانی، به تحصیلات کلاسیک، یعنی لاتین و یونانی پرداخت. او پس از تحصیل در دانشگاه لیژ بلژیک (دبیری زبانهای باستانی در سال ۱۹۶۵؛ دکترای تاریخ و ادبیات شرقی در سال ۱۹۷۴ با تمرکز بر گویش سیوند)، به منظور ارتقاء مهارتهای خود به پاریس رفت (دکترای زبان‌شناسی، با مطالعه گویشهای مرکزی ایران به راهنمایی ژیلبر لازار در سال ۱۹۸۳)، شهری که از آن پس هرگز آن را ترک نکرده است.

در ابتدا در دانشگاه کاربردی مطالعات عالی به عنوان مدرس (۱۹۸۵- ۱۹۸۷) و سپس در همان دانشگاه به عنوان مدیر کرسی زبان‌شناسی و متن­شناسی ایرانی (۱۹۸۹-۲۰۰۴) انتخاب شد و به تدریس زبانهای ایرانی پرداخت. از تدریس در دانشگاه کاربردی مطالعات عالی فراتر رفت و در مؤسسه ملی زبانها و تمدنهای شرقی (زبانهای شرقی) و همچنین در مدرسه عالی لوور (کتیبه­‌شناسی هخامنشی، زبان فارسی میانه و پارتی) به آموزش پرداخت. هر آن که در کلاسهای او شرکت جسته است می­‌تواند این موضوع را تأیید کند که تدریس برای او به مثابه علاقه و تمرینی است که آن را به عالی­ترین شکل ممکن انجام می­دهد. او با صبر، اشتیاق، صراحت بیان و دانش خود نسلهای بسیاری را تربیت کرده که حضور مستمرشان مبین کیفیت تعلیمی است که از استاد خود دیده‌اند. لکوک کماکان خستگی­‌ناپذیر ادامه می­‌دهد و هر هفته دانسته­‌های خود را در مدرسه عالی لوور به اشتراک می­‌گذارد.

طی این سالها، او کتابهای درسی بسیاری تألیف نموده و در اختیار دانشجویان قرار داده است:

خلاصه دستور زبان فارسی میانه (پهلوی [فارسی میانه زردشتی])؛

خلاصه دستور زبان سغدی (متون بودایی، مانوی و مسیحی، کتیبه­‌ها و غیره)؛

راهنمای زبان­شناسی و متنشناسی ایرانی، با مقدمه­‌ای بر مطالعه زبانهای هندواروپایی و ضمیمه­‌ای بر زبانهای جهان؛

راهنمای زبان فارسی باستان (دستور ­زبان، متون و واژه­نامه) و کتابهای دیگر.

این کتب درسی کمبود­های محتوایی مهمی را که در این شاخه تحصیلی وجود داشت برطرف نمود و نیاز­ مبرم دانشجویان به منابع آموزشی را برای آغاز تحصیل و پیشرفت در این رشته به طور کامل پوشش داد.

شایان ذکر است که برخی دیگر از این کتب توسط نشر گوتنر در سال ۲۰۲۰ به چاپ رسیدند:

کتیبه­‌شناسی هخامنشی، فارسی باستان: دستور زبان، متون و واژه­­نامه.

کتیبه‌­شناسی اشکانی و ساسانی، پارتی و فارسی میانه: دستور زبان، متون و واژه‌­نامه.

زبانهای ایرانی: کتاب راهنمای زبانشناسی و متن­شناسی ایران.

ترجمه کامل او از اوستا نیز با مقدمه­ای مفصل در سال ۲۰۱۶ توسط انتشارات سرف منتشر شد.

کنجکاوی علمی پیر لکوک او را به سمت زبانهای امروزی ایرانی و به‌ویژه به سمت شاهکار فردوسی سوق داد. در سالهای اخیر، او به صورت خستگی‌­ناپذیر این شاهکار را خوانده و ترجمه کرده است تا بتواند آن را در قالب شعر آزاد و موزون در دسترس غیر­ فارسی‌زبانان قرار دهد. صبر و اراده­ای که او در این کار از خود نشان داده است بیانگر این است که به آن به مانند پیشه­ای مقدس می­نگرد. همان‌طور که خود می‌گوید: «من آن‌قدر در فردوسی غرق شده‌ام که انگار یک زندگی بندیکتی[۱] را می­‌گذرانم، البته بدبختانه بدون حضور بندیکتین[۲]. بهتر این است که ذهن­ و روحمان را روشن نگاه داریم.» زحمات بی­‌پایان او در این زمینه با انتشار کتاب در سال ۲۰۱۹ به ثمر نشست: شاهنامه کتاب شاهان، منقوش به مینیاتو­رهای خارق­العاده.

لکوک علاوه بر تدریس، در زمینه نشر نیز بسیار فعال است و تا همین اواخر ابتدا به عنوان ویراستار همکار و سپس در مقام ویراستار مجموعه اکتا ایرانیکا فعالیت می­‌نمود. همه ایران­شناسان بعدی یا دنباله‌رو او بوده‌اند و یا از آثارش بهره جسته‌­اند. همچنین ناگفته نماند که او به‌جز شخصیت علمی پربارش، مردی دوست‌داشتنی، بسیار نیک‌سیرت، دلسوز، خوش­برخورد و خوش­‌اخلاق است.

[۱]  بندیکت: از قدیسان مسیحی (۴۸۰-۵۴۷م). – م.

[۲] بندیکتین: نوعی مشروب الکلی گیاهی که در فرانسه تولید می­شود. در اینجا تشابه دو واژه بندیکتی و بندیکتین با دو معنای کاملا متفاوت نوعی طنز ایجاد کرده است. – م.


لینک کوتاه:

مشترک خبرنامه بنیاد افشار شوید تا از اخبار و رویدادهای جدید و برنامه های آتی بنیاد مطلع گردید.

با ما تماس بگیرید.